Het is zomer, dus tijd om wat kleur toe te voegen aan je outfits. Als het aankomt op het laten zien van je kleurencollectie, is het moeilijk om tie-dye te verslaan. Voor westerlingen begon tie-dye in de jaren 60 met de hippiebeweging. Het beeld dat synoniem is aan tie-dye blijft het klassieke regenboog T-shirt met het wervelende patroon, gedragen door een langharige, bebaarde kerel met een voorhoofdsband en een Lennon bril. Je kent ze wel. Maar zoals zo vaak het geval is, was dit niet echt het begin, dus laten we een snelle rondleiding nemen door de geschiedenis van tie-dye.
Het Begin
Tie-dye technieken zijn eigenlijk nergens in de buurt van de jaren 60 en nergens in de Verenigde Staten begonnen. We kunnen de precieze oorsprong niet achterhalen, omdat stoffen zich over het algemeen niet zo goed houden na duizenden jaren. Uit schilderijen en geschriften weten we echter dat tie-dye al rond 4000 v. Chr. in India werd toegepast.
Tie-dye verwijst naar elke vorm van weerstandsverven, waarbij stoffen worden geverfd met knopen, draden of andere technieken om te voorkomen dat de verf bepaalde delen van de stof bereikt, waardoor verschillende patronen ontstaan. In het oude India werden ze Bandhani genoemd, van het Sanskriet bandh (knopen). De sjaals en andere stoffen die ze maakten werden vaak geassocieerd met liefde en werden gedragen of gegeven bij bruiloften. Deze traditie is blijven bestaan, met Bandhani patronen die nog steeds een groot deel uitmaken van de cultuur in West-India, en gezien worden over de hele wereld.
De Oudste Voorbeelden
De oudste overgebleven voorbeelden van stoffen met tie-dy komen uit China en Peru, waar mensen ze al rond de 5e eeuw maakten. Voor het verven werden bessen, bloemen en andere plantaardige stoffen gebruikt en in China stond dit bekend als Shibori. Het werd zelfs een tijdje verboden door de Song dynastie uit de 10e eeuw, vanwege de extravagantie.
Aan de andere kant van de wereld, in Peru, gebruikten ze hun eigen tie-dye techniek, Amarra genaamd. Hun ontwerpen zijn herkenbaar aan de vierkanten, cirkels en lijnen in een rasterpatroon. Belangrijke publieke figuren en godheden worden vaak afgebeeld op schilderijen met tie-dyed kleding.
Wereldwijde Bekendheid
Shibori mag dan zijn oorsprong hebben in China, maar het werd als kunstvorm beroemd in Japan, vanaf ongeveer de 8e eeuw. Er werden steeds complexere ontwerpen gemaakt met traditionele methoden zoals knopen of naaien, maar er werden ook waspatronen gebruikt als hars. Een andere techniek was om de stof te vouwen en tussen houten blokken met houtsnijwerk te klemmen. Het was ook een tijdlang verboden in Japan, om dezelfde reden als in China. Andere Zuid-Aziatische landen hielden zich er ook mee bezig, waaronder Laos, Thailand en Indonesië, waar het bekend staat als Jumputan.
In Afrika zou het proces eeuwen geleden voor het eerst zijn toegepast in West-Afrika, dankzij de indigoputten in Nigeria. Het wikkelen van stenen of zaden tijdens het binden hielp hen om hun ontwerpen te maken. In dit deel van de wereld staat de techniek bekend als Adire. Zoals bijna overal worden er vandaag de dag nog steeds tie-dye kledingstukken gemaakt.
Het Westen Volgt
Duizenden jaren later pikte men het idee eindelijk op in Noord-Amerika. Het werd voor het eerst gedemonstreerd aan het begin van de 20e eeuw, maar aanvankelijk was het niet in de mode. Het werd alleen gebruikt als een goedkope manier om kleding te maken en huizen te versieren, vooral tijdens de Grote Depressie.
Toen kwamen de jaren 60. Ken Kesey beweert dat hij het voor het voetlicht bracht toen hij en zijn Merry Pranksters verf op emailbasis in een vijver goten en er een wit T-shirt op legden. Technisch gezien is dit misschien geen tie-dying, maar het patroon was vergelijkbaar. Wat zeker is, is dat muzikanten en culturele iconen zoals Janis Joplin een grote rol speelden in het mainstream brengen van tie-dying en de mode zo populair maakten. Niet alleen was het een goedkope manier om interessante kleding te maken, het werd ook gezien als een perfecte representatie van de ontsnapping uit de repressie van de jaren 50.
Terug aan de Top
Tie-dye shirts gingen in en uit van populariteit in de komende decennia, maar in die tijd gingen ze van kleding van de rebelse massa naar meer chique en upmarket. Waar we ze ooit zagen hangen in een VW-camper of op rockfestivals, zijn ze nu te zien op de catwalk. Designer tie-dye verscheen, gemodelleerd door een reeks beroemdheden, meer kunst dan nut. Moderne tie-dye wordt gekenmerkt door geavanceerde technieken, meer gevarieerde stoffen zoals rayon en zachtere kleurstellingen.
Sinds de pandemie is het weer helemaal terug. Justin Bieber maakt tie-dye hoodies, Nicole Richie heeft haar tie-dye tote bag, half Hollywood draagt tie-dye jurken en de rest. Telkens als het erop lijkt dat het afgelopen is, komt het weer terug in de mode.
Misschien is het zo blijvend vanwege de levendigheid of vanwege de vele verschillende resultaten die je kunt krijgen door de combinatie van kleuren en technieken. Het kan ook zijn omdat het leuk is. Het is een briljante groepsactiviteit met familie, vrienden of collega’s – je leert er iets van, hebt een leuke tijd en je krijgt er nog een mooi souvenir bij ook.
Of je ze nu maakt of koopt, er zijn niet veel betere looks om de lentezon mee in te luiden.
Als je mee wilt doen, bekijk dan Wordans’ spectaculaire collectie tie-dye shirts, hoodies en meer. Als je ze zelf wilt maken, hebben we blanco witte T-shirts van topkwaliteit voor de beste prijzen. Om alles in actie te zien, ga je naar onze Instagram pagina, @wearewordans.
